Koltuk üretimi, ilk bakışta herhangi standart üretimin iş akışı ile aynı süreç yapısına sahip olduğu düşünülse de, sipariş alımından sevkiyatına kadar diğer üretim standartlarından farklı bir yöntem gerektirir. Çünkü satış siparişlerini oluşturan ürünlerin önemli bir bölümü (%60) müşterinin istekleri doğrultusunda konfigüre edilir. Bir başka değişle müşteri tarafından, işletmenin hazırlayıp satışa sunduğu ürün özelliklerinin farklı versiyonları talep edilmektedir.
Örnek olarak; koltuğun kumaşının marka ve kalitesi ile renk ve deseni müşteriye sağlanan 100 ün üzerinde farklı kumaş kartelasından seçilebilmektedir. Yine koltukta kullanılan süngerin kalınlık ve sertlik özellikleri müşterinin seçeneğine bırakılmıştır. Koltuğa ait ayaklar ahşap, plastik ve metal olarak faklı şekillerdeki seçeneklerden oluşmakta, ahşap ayaklar ise istenilen renkte boya işlemine tabi tutulmaktadır. Koltukta kullanılan dikiş iplerinin de renkleri ve kalınlıkları zaman zaman müşterinin tercihine bırakılmaktadır.
Bunların yanında operasyonel olarak işlem farklılıkları da tercih edilebilmektedir. Koltuk minderlerinin sabit veya seyyar olması, kumaş üzerinde kapitone yapılması veya arma montajı, kırlentlerin kırpık veya blok süngerli olması müşterinin ekseriyetle istediği özelliklerdir. Koltuğa farklı kullanım işlevleri sağlayan yataklı, sandıklı, sırttan düşme yataklı, zıpzıp yataklı gibi özellikler kaçınılmaz tercih sebeplerindendir.
Sipariş alımında adı geçen özelliklerin, sipariş fişine doğru işlenmesi, üretime doğru emir verilmesi, üretimde doğru birleşim ve üretim sonrası doğru depolama veya doğru sevkiyat sonucunu zorlaştırmakta zaman zaman yanlış üretim veya yanlış sevkiyat kaçınılmaz olmaktadır. Süreçlerin asgari hatayla veya hatasız yürümesi için bilgi işlem teknolojilerinden faydalanmak diğer sektörlerde olduğu gibi bu sektörde de en önemli ihtiyaçtır. Ancak; daha işin başında her sipariş ürünü, farklı bir stok kodlaması ve ürün reçetesi gerektirmekte dolayısıyla aynı isimle zikredilen yüzlerce stok kartı ve aynı oranda ürün ağacı oluşmaktadır.
Koltuğun en önemli hammaddesi kumaştır. İşletmenin portföyünde farklı firmaların, farklı kalitede, farklı renk ve desende 100 ün üzerinde kumaş çeşidi ve bu kumaşların farklı partilerde ve farklı metrajda kumaş topu, hammadde stoklarının takibini gerek mevcut depo miktarlarının tespiti, gerek iç talep oluşturma işlemi, gerek satın alma sipariş takibi, gerekse üretime sevk işlemlerini oldukça güçleştirmektedir.
Üretim planlama genel olarak sipariş üzerine kurgu yapılmakla beraber, iş emirlerinin başlama ve bitiş tarihlerinin tespitinde sevkiyatın firma tarafından yapılması halinde sevkiyat rotası önemli bir karar mekanizması oluşturmaktadır. Hammadde tedarikçisinin ürün tedarik süresi, planlamayı etkileyen en önemli unsurların başında yer almaktadır.
Üretim, İskelet hane, Ön hazırlık (İskeletin sünger, astar ve lastik kolonlarla montajı), Kumaş kesim, Konfeksiyon (Kumaş Dikim), Minder hane, Boyahane, Çakım (Döşeme hane), Ambalaj, Metal hane gibi ana operasyon merkezlerinde gerçekleşmektedir. Her siparişe ait koltuk ürünü ilgili operasyon merkezlerine ayrı ayrı iş emirleriyle verilmektedir. İskelet hane, metal hane, boya hane, minder hane ve ön hazırlık bölümünde üretilecek yarı mamüller siparişe göre verilebildiği gibi genel olarak gerekli ihtiyacın üzerinde depo stoğuna da iş emri çıkarılabilmektedir. Çünkü bu operasyon merkezlerinde üretilen yarı mamüller birden fazla koltuk modeline alt yapı oluşturmaktadır.
Ancak Kumaş kesim, konfeksiyon ve çakım gibi operasyon merkezleri genel olarak siparişe göre iş emri aldığından, iş emirlerinde, iş emri kodu, sipariş kodu, miktarı ile beraber hammadde özelliği, operasyon özelliği gibi bir takım bilgilerin evrak üzerinde yer alması gerekmektedir. Ambalaj bölümü aynı zamanda sevkiyat bölümünün en önemli altyapısı olan ürün etiketlemeyi de üstlenmektedir. Çünkü ürün ambalajına, koltuğun sipariş özellikleri, parça adedi, kaç nolu parçası, görüntüsü, ağırlığı ve ölçülerinin yanında ürünün gideceği kuruluş ve adresin de yer aldığı bilgiler etiket üzerine işlenmektedir.
Digital Veri Toplama Merkezleri
İskelet hane, Metal hene, Boya hane, Ön Hazırlık bölümlerinin genel olarak toplu üretim iş emirleriyle hareket ettiğinden yukarıda bahsetmiştik. İş emrine ait üretimin gerçekleşmesinin ardından iş emri sonucunun bölüm iş bitim depolarındaki operatörler tarafından digital sisteme aktarılması en doğal yöntemdir.
Koltuk siparişini oluşturan takımın her elamanı (tekli+ikili+üçlü koltuk adetsel miktarı siparişte belirtilmiş) ve elamanın aynı kumaştan oluşan her parçası aynı partide üretilmiş kumaş toplarından olmak zorundadır. Kotluk üretiminde tüketilecek kumaş reçeteler vasıtasıyla hesaplanabilmekle beraber kumaş kesim makinelerinin bilgisayarı tarafından optimize edilmektedir. Depodan kumaş sevk edilirken doğru kumaş toplarının bulunmasına kumaş topları üzerindeki etiketler yardımcı olmakta ancak, kumaş çeşidinin çok olmasından kaynaklanan karışıklıklar standart depolamayı engellediğinden kumaş toplarının doğru üretim sevk işlemi zor olmaktadır. İşlemin kolaylaştırılmasına ya fiziksel olarak geniş depo lokasyonları ya da digital olarak RFID taglar vasıtasıyla gerçekleşecektir.
Kumaş kesim işlemi sipariş öngörüsünde yapılacağından, siparişi oluşturan her koltuk elemanının tüm kumaş yarı mamül parçaları aynı sepete konularak ürünün özellikleri, sipariş kodu, iş emri kodu miktarsal değerin içerildiği barkodlu bir etiket vasıtasıyla yada tüm bu bilgileri içeren bir RFID tag vasıtasıyla digital ortama aktarılmakta ardından kumaş kesime ait iş bitim deposunda tasnifi gerekmektedir.
Kumaş Dikim (Konfeksiyon), kumaş kesim bölümünün etiketlerinden veya taglarından faydalanarak doğru birleşimi gerçekleştirmekte ve iş bitiminde yeni oluşan durumun digital sisteme bilgi verilesi için bu etiketleme elemanlarının kullanılması gerekmektedir.
Çakım bölümü ön hazırlıktan, minder haneden, boya haneden, metal haneden gelen yarı mamüllerle konfeksiyon bölümünden gelen dikilmiş kumaş yarı mamüllerini önceki bölümde oluşturduğu etiketleri kullanarak, doğru birleşimi yapmak ve iş bitiminde digital ortama kaydetmek zorundadır.
Ambalaj bölümü de aynı etiketleri kullanarak, ambalaj işlemini bitirdikten sonra ürün sevkiyat etiketini mutlaka barkod yazıcısında yazılabilen bir etiketi oluşturarak ambalaj üzerine yapıştırmalı, sevkiyat deposuna ürün sevkedilirken üretim esnasında kullandığı etiket vasıtasıyla digital ortama kayıt etmelidir.
Zeki Anıl GÜLŞEN
2011
